Όταν η μετανάστευση είναι αδίκημα
τού Luca d’Ambrosio [30/11/2010]
Εδώ και πολλά χρόνια το κοινοτικό δίκαιο και το δίκαιο των κρατών μελών, ιδιαιτέρως τής Γαλλίας και Ιταλίας, θέτουν σε εφαρμογή μια ωφελιμιστική και κατασταλτική πολιτική ελέγχου τής μετανάστευσης. Η ποινικοποίηση των μεταναστευτικών πολιτικών αποτελεί ένδειξη τού γεγονότος ότι η ευρωπαϊκή συνεργασία ενδέχεται να είναι συνώνυμη με μια οπισθοδρόμηση τού δικαίου.
Ως συνέπεια τού μεταναστευτικού φαινομένου το δίκαιο έρχεται αντιμέτωπο με ένα παράδοξο. Παρά το ότι το δικαίωμα τής μετανάστευσης έχει αναγνωρισθεί ως το πρώτο μεταξύ των φυσικών και οικουμενικών δικαιωμάτων και ως θεμέλιο τού σύγχρονου διεθνούς δικαίου, εδώ και μερικά χρόνια γινόμαστε μάρτυρες τής σταδιακής εισαγωγής, στον ευρωπαϊκό δικαϊκό χώρο, μιας διαδικασίας σκλήρυνσης των μηχανισμών ελέγχου τής μετανάστευσης, με συνέπεια την υπονόμευση όχι μόνο τής άσκησης τού εν λόγω δικαιώματος αλλά και των κεκτημένων τού φιλελεύθερου νομικού πολιτισμού, όπως για παράδειγμα τής αρχής τής ισότητας και τού απαραβίαστου τής ανθρώπινης αξιοπρέπειας.1
Δικαίωμα μετανάστευσης και «οικουμενική φιλοξενία»
Η ανάπτυξη και επεξεργασία τού «δικαιώματος τής μετανάστευσης» γενικά ανάγεται στα τέλη τού δεκάτου έκτου αιώνα με την αναγνώριση τού συγκεκριμένου δικαιώματος από τον Ισπανό θεολόγο Φραγκίσκο ντε Βιτόρια βάσει μιας κοσμοπολίτικης ιδέας αναφορικά με τις σχέσεις μεταξύ των λαών, η οποία διαπνεόταν από το όραμα μιας «οικουμενικής αδελφότητας».2 Όπως υπενθύμισε πρόσφατα ο φιλόσοφος τού δικαίου Luigi Ferrajoli, είναι προφανές ότι η αναγνώριση τού συγκεκριμένου δικαιώματος άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας εργαλειοποίησής του, εφόσον χρησίμευε ως δικαιολογία για την εκμετάλλευση των χωρών και των λαών τού «νέου κόσμου» από τους Ευρωπαίους.3
waltendegewalt 