Ο παραγωγισμός στην καρδιά τού καπιταλισμού
Στην ακόλουθη συνέντευξη1 ο Daniel Tanuro, συγγραφέας τού βιβλίου Ο ανέφικτος πράσινος καπιταλισμός στις εκδόσεις «Les empêcheurs de penser en rond/La découverte»2 επιστρέφει στο θέμα τής εγγενούς ασυμβατότητας τού καπιταλισμού με τους οικολογικούς κύκλους και τις βασικές αρχές τού οικοσοσιαλιστικού σχεδίου δράσης.
—Τι είναι ο «πράσινος καπιταλισμός»;
D.T.: Η έκφραση «πράσινος καπιταλισμός» μπορεί να γίνει αντιληπτή με δύο διαφορετικές έννοιες. Κάποιος που εμπλέκεται στην παραγωγή αιολικής ενέργειας μπορεί να αυτοδιαφημίζεται ως πράσινος καπιταλιστής. Είναι προφανές ότι υπ’ αυτή την έννοια, ότι, δηλαδή, κάποια κεφάλαια επενδύονται σε κάποιον «καθαρό» τομέα τής οικονομίας, είναι δυνατό να έχουμε μια πολύ προσοδοφόρα μορφή πράσινου καπιταλισμού. Αλλά το πραγματικό ερώτημα είναι να μάθουμε εάν μπορεί ο καπιταλισμός στο σύνολό του να γίνει πράσινος, με άλλα λόγια, εάν η παγκόσμια αλληλενέργεια τού πλήθους των ανταγωνιστικών κεφαλαίων που συνιστούν το Κεφάλαιο είναι συμβατή με τους οικολογικούς κύκλους και τους ρυθμούς τους, καθώς επίσης και με την ταχύτητα αποκατάστασης των φυσικών πόρων. Στο βιβλίο μου, το ερώτημα, στο οποίο βεβαίως απαντώ αρνητικά, τίθεται υπ’ αυτήν έννοια. Το βασικό επιχείρημά μου είναι ότι ο ανταγωνισμός παρωθεί κάθε κεφαλαιούχο να αντικαθιστά τους εργαζόμενους με παραγωγικότερα μηχανήματα, ούτως ώστε να εξασφαλίσει ένα υπερκέρδος επιπλέον τού μέσου κέρδους. Ο παραγωγισμός βρίσκεται επομένως στον πυρήνα τού καπιταλισμού· και, όπως έλεγε και ο Σουμπέτερ, «καπιταλισμός χωρίς ανάπτυξη αποτελεί εξ ορισμού αντίφαση». Εφόσον η καπιταλιστική συσσώρευση είναι δυνάµει απεριόριστη, υπάρχει μια ανταγωνιστική σχέση μεταξύ τού κεφαλαίου και των πεπερασμένων φυσικών πόρων. Θα μπορούσε να προβληθεί η αντίρρηση ότι ο αγώνας παραγωγικότητας οδηγεί το κεφάλαιο σε ολοένα και μεγαλύτερη εξοικονόμηση πόρων, πράγμα που εκφράζεται κυρίως από την παρατηρούμενη μείωση τής αναγκαίας ποσότητας ενέργειας για την παραγωγή μιας μονάδας τού ΑΕΠ. Αλλά, αφενός μεν η τάση αυτή συνεχούς αύξησης τής αποτελεσματικότητας δεν μπορεί επ’ αόριστον να συνεχιστεί, τουλάχιστον με γραμμικό τρόπο, αφετέρου δε διαπιστώνεται εμπειρικά ότι η τάση αυτή υπεραντισταθμίζεται από την αυξανόμενη μάζα των παραγόμενων προϊόντων. Ο πράσινος καπιταλισμός αποτελεί, συνεπώς, σχήμα οξύμωρο, και μάλιστα για τον ίδιο λόγο, που η έννοια «κοινωνικός καπιταλισμός» ενέχει αντίφαση.
waltendegewalt 